25η Μαρτίου: Ασήμω Λιδωρίκη

Αποσπάσματα από κείμενο του 1930 και ελαιογραφία της ηρωίδας με φόντο την Ακρόπολη. Η ελαιογραφία αυτή ήταν η αφίσα στην έκθεση που έγινε στην Αθήνα με θέμα «Ελλάδα του 19ου Αιώνα».
Σημείωση: Τηρούμε αυτούσια την ορθογραφία του κειμένου.
«Στις ιστορικές οικογένειες της Ελλάδος ανήκουν και οι Λιδωρίκηδες, με πρόγονό τους τον κοτζάμπαση Αναστάση Λιδωρίκη, από τ' ομώνυμο χωριό...
... Ο Αναστάσης Λιδωρίκης έλαβε μέρος στις Εθνικές Συνελεύσεις, ως αντιπρόσωπος της επαρχίας του. Εκεί γνωρίστηκε με τον γενναίο καπετάν Κάρμα και τούδωσε γυναίκα μια από τις αδελφές του. Λίγο όμως αργότερα ο Κάρμας σκοτώθηκε στη μάχη των Πεντεφιών. Άλλη αδελφή του ο Λιδωρίκης, την περίφημη για την ωμορφιά της και τη γενναιότητά της Ασήμω, την έδωκε στο στρατηγό Γκούρα.
Η Ασήμω "με τα κουμπούρια της" παρακολουθούσε πάντα τον άντρα της στις μάχες, και κλείστηκε μαζύ του στην Ακρόπολι, όταν την επολιόρκησαν οι Τούρκοι. Κατά την πολιορκία αυτή ο Γκούρας, ως γνωστόν, εσκοτώθηκε. Τότε συνέβη και η ακόλουθη χαρακτηριστική σκηνή: Ενώ τα παλληκάρια του Γκούρα κλαίγανε τον αρχηγό τους, η χήρα του ξεφώνισε άξαφνα:
- ΠΑΦΤΕ, ΜΩΡΕ! Όσο καιρό ζούσε, τον ποτίζατε χολή και ξύδι, σαν το Χριστό, τι τον κλαίτε άδικα τώρα;... Αν θέλετε να σας συγχωρέση η ψυχή του, κυττάχτε πώς θα σώσετε τούτο το Κάστρο, κι' όχι να κλαίτε, σα γυναίκες. Εγώ, που θα 'πρεπε να ρίξω τα μαλλιά μου κάτου και να μοιρολογήσω, κυττάχτε με! Ζώστηκα το σπαθί του και γίνουμαι εγώ καπετάνιος σας, να σώσουμε την Ακρόπολι και να λευτερώσουμε την πατρίδα μας από τη σκλαβιά!
Τα λόγια αυτά της Γκούραινας έφεραν σπουδαίο αποτέλεσμα. Τα δάκρυα της λύπης και της απελπισίας έπαψαν. Σήκωσαν όλοι με κουράγιο τα χέρια κι' ωρκίστηκαν τυφλή υπακοή στην καπετάνισσά τους, η οποία, αφού έθαψε τον άντρα της, ανέλαβε τη φρουραρχία της Ακροπόλεως. Και η στρατιωτική ζωή, επάνω στον ένδοξο Βράχο εξακολούθησε σαν να μην είχε συμβή τίποτα... Η Νταλιάνα (έτσι έλεγαν τα παλληκάρια τη Γκούραινα) κυβερνούσε με χέρι αντρικό, σιδερένιο και όλοι την υπάκουαν με σεβασμό.
Διηγούνται ακόμα πως όταν ο Κριεζώτης, ανοίγοντας δρόμο μέσα από τους Τούρκους, μπήκε στην Ακρόπολι για να ενισχύση τους πολιορκουμένους, έμεινε σαστισμένος από την αρρενωπή ωμορφιά της Γκούραινας και θέλησε να την κάμη γυναίκα του, μα η χήρα ήθελε να μείνει πιστή στη μνήμη του σκοτωμένου αντρός της.
Η ΓΚΟΥΡΑΙΝΑ με τους συγγενείς της κατοικούσαν στο Ερεχθείο, στη βορεινή πλευρά, που ήταν προφυλαγμένη και θολοσκέπαστη. Στα υπόγεια του Ερεχθείου ήταν τα πυρομαχικά... Οι Τούρκοι είχαν στήσει ένα κανόνι στην Αγία Μαρίνα, και βαρούσαν με λύσσα το Ερεχθείο. Στις 12 Ιανουαρίου 1827, περασμένα μεσάνυχτα, μια μπάλα κανονιού βρήκε τη σκεπή. Το αρχαίο χτίριο τραντάχτηκε συθέμελο, ένα μέρος της σκεπής με όλο της το χώμα έπεσε και πλάκωσε τους ανθρώπους, που κοιμόνταν μέσα. Χάθηκαν έντεκα, γυναίκες και παιδιά. Το πρωί οι άλλοι πολιορκούμενοι, σκάβοντας, βγάλανε το κορμί της Γκούραινας. Ήταν ζεστό ακόμα. Κείνη δα τη στιγμή, θα 'χε ξεψυχήσει... Αμέσως, ο Γιάννης Μαμούρης, συγγενής του Γκούρα και υποφρούραρχος της Ακροπόλεως, έζωσε το σπίτι με τα παλληκάρια του, για να μην αρπάξη κανείς τους θησαυρούς του Γκούρα...
Έτσι χάθηκε η γενναιόψυχη Ασήμω, η κόρη του Αναστάση Λιδωρίκη, η "νέα Ιουδήθ", όπως τη γράφει ένας σύγχρονός της ιστορικός, η "έμφρων Ασήμω", όπως τη χαρακτηρίζει ο Βυζάντιος. Μαζύ της σκοτώθηκε και η αδελφή της χήρα του Κάρμα, με τα τέσσερα παιδιά της... Τις έθαψαν με πολεμικές τιμές σε μιαν άκρη της Ακροπόλεως!».
Αυτά για να μαθαίνουμε... Αυτά για να τιμούμε...

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα Νέα», 24-3-2007