Ο επίκαιρος λόγος του Αλμπέρ Καμί

Στις 10 Δεκεμβρίου 1957, ο Αλμπέρ Καμί τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Ο λόγος του κατά την τελετή απονομής του βραβείου είχε ως θέμα την αποστολή του διανοούμενου, θέμα που εξακολουθεί να απασχολεί και σήμερα. Οι εκδόσεις «Φολιό-Γκαλιμάρ» με επανέκδοσή τους κυκλοφόρησαν έναν τόμο με το σύνολο των λόγων που εκφωνήθηκαν στην Ακαδημία της Σουηδίας το 1957.
Ο προβληματισμός του Καμί για το ρόλο του διανοουμένου σε μια ακόμη δύσκολη εποχή, παρά το τέλος των πολέμων, παραμένει έως σήμερα επίκαιρος, όπως φαίνεται και από το απόσπασμα :

«Ο ρόλος του συγγραφέα δεν διαχωρίζεται από τα δύσκολα καθήκοντα. Εξ ορισμού δεν μπορεί σήμερα να τεθεί στην υπηρεσία εκείνων που δημιουργούν την ιστορία, αλλά μόνο στην υπηρεσία εκείνων που την υφίστανται. Διαφορετικά, βρίσκεται μόνος και χωρίς την τέχνη του. Ούτε όλοι οι στρατοί των τυραννικών καθεστώτων δεν μπορούν να τον βγάλουν από τη μοναξιά του, ακόμη κι αν, και κυρίως αν, συμφωνήσει να τους ακολουθήσει. Ομως η σιωπή ενός αγνώστου φυλακισμένου, αφημένου στις ταπεινώσεις, στην άλλη άκρη του κόσμου, αρκεί για να επαναφέρει τον συγγραφέα από την εξορία, κάθε φορά τουλάχιστον που καταφέρνει, μέσα από τα προνόμια της ελευθερίας του, να μη λησμονεί αυτή τη σιωπή και να τη συγκρατεί μέσα από την τέχνη του.Κανείς από εμάς δεν είναι αρκετά σημαντικός για κάτι τέτοιο. Αλλά σε κάθε περίσταση της ζωής του, σκοτεινής ή πρόσκαιρα λαμπερής, δεμένος χειροπόδαρα από την τυραννία ή ελεύθερος για κάποιο χρόνο να εκφραστεί, ο συγγραφέας μπορεί να ξαναβρεί την αίσθηση μιας ζωντανής κοινότητας η οποία θα τον δικαιώσει, με μόνη προϋπόθεση να αποδεχτεί , όσο μπορεί, τα δύο φορτία που διαμορφώνουν το μεγαλείο του επαγγέλματός του : την υπηρεσία της αλήθειας και της ελευθερίας. Αφού η φιλοδοξία του είναι να συνενώσει τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, δεν μπορεί να βολευτεί με το ψεύδος και την υποταγή, τα οποία, όπου βασιλεύουν, αυξάνουν τη μοναξιά. Οποιες κι αν είναι οι προσωπικές μας αδυναμίες, η ευγένεια του επαγγέλματός μας, θα ριζώνει πάντα σε δύο σκοπούς δύσκολους να υπηρετήσεις: την άρνηση να ψεύδεσαι για όσα γνωρίζεις και την αντίσταση στον καταναγκασμό. (...)Κάθε γενιά, αναμφίβολα, πιστεύει ότι θα αλλάξει τον κόσμο. Η δική μου γνωρίζει όμως ότι δεν πρόκειται να το κάνει. Ωστόσο, ο ρόλος της είναι ίσως μεγαλύτερος. Πρέπει να εμποδίσει τον κόσμο να φθαρεί. Κληρονόμος μιας διεφθαρμένης ιστορίας όπου εμπλέκονται αποτυχημένες επαναστάσεις, τεχνικές που ξεστράτισαν, πεθαμένοι θεοί και παρωχημένες ιδεολογίες, όπου μέτρια καθεστώτα μπορούν σήμερα να καταστρέψουν τα πάντα, χωρίς να γνωρίζουν πώς να πείσουν, όπου το πνεύμα ταπεινώθηκε μέχρι που έγινε η υπηρέτρια του μίσους και του καταναγκασμού, αυτή η γενιά όφειλε, στην ίδια και γύρω της, να επανορθώσει, ξεκινώντας από τις δικές της αρνήσεις , κάτι από αυτό που κάνει να ζεις και να πεθαίνεις αξιοπρεπώς».

Εφημ. Ελευθεροτυπία